27-دي-1396, 02:07
در روايات ما آمده : البينه علی المدعي و الیمین علی المدعی علیه(وسایل ج18ص443) یا اینکه: البینه علی المدعي و الیمین علی من انکر(وسایل ج27 ص293) لکن تعریف شرعی برای مدعی و منکر وجود ندارد فلذا تشخیص آن به عرف واگذار شده و باید دید عقلاء در تشخیص مدعی و منکر مصب دعوی را ملاک قرار میدهند و یا غرض را
نظر استاد شهیدی:
ملاک غرض دعواست چون خلاف وجدان عرفی است که کیفیت طرح دعوی سرنوشت مدعی و منکر را عوض کند. بازی با کیفیت طرح دعوی برای تغییر سرنوشت مدعی و منکر تاثیری ندارد.
منبهات:
الف) عمرو مالی را به زید تملیک کرده و بینشان نزاع رخ داده که این تملیک به نحو بیع بوده یا غیر آن. در دادگاه الف عمرو میگوید: بعته ایاه، زید میگوید: بل وهبنی. طبق ملاک بودن مصب دعوی باید قاضی حکم به تداعی کند. حال فرض کنید که زید و عمرو از قاضی اجازه گرفتند که نزد قاضی دیگری بروند. در دادگاه ب زید میگوید: وهبنی ایاه ، عمرو میگوید: لم اوهبه. طبق ملاک بودن مصب دعوی باید قاضی زید را مدعی و عمرو را منکر قرار دهد. حال فرض کنید که زید و عمرو از این قاضی دوم هم اجازه گرفتند که نزد قاضی دیگری بروند. در دادگاه ج عمرو میگوید: بعته ایاه ، زید میگوید: لم یبعنی اینجا قاضی باید بگوید که عمرو مدعی و زید منکر است. با ایکه نزاع این دو یک ماهیت دارد اما طبق ملاک بودن مصب ، آن را به سه شکل میتوان طرح کرد که هرکدام میزان قضا را عوض میکنند لکن این عرفی نیست.
ب) بین زید و عمرو اختلاف شده که مال عمرو را چه کسی اتلاف کرده است. عمرو در دادگاه میگوید: اتلف زید مالی، زید میگوید: بل اتلفت مالک بنفسک(خودت مال را تلف کردی) ، روشن است که در هر دادگاهی عمرو را مدعی میدانند و میگویند ثابت کن که زید مال تو را تلف کرده اما طبق ملاک بودن مصب دعوی باید بگوییم که اینجا تداعی رخ داده است!
پس ظاهرا ملاک عقلا در تشخیص مدعی و منکر غرض دعوی است نه مصب آن
نظر استاد شهیدی:
ملاک غرض دعواست چون خلاف وجدان عرفی است که کیفیت طرح دعوی سرنوشت مدعی و منکر را عوض کند. بازی با کیفیت طرح دعوی برای تغییر سرنوشت مدعی و منکر تاثیری ندارد.
منبهات:
الف) عمرو مالی را به زید تملیک کرده و بینشان نزاع رخ داده که این تملیک به نحو بیع بوده یا غیر آن. در دادگاه الف عمرو میگوید: بعته ایاه، زید میگوید: بل وهبنی. طبق ملاک بودن مصب دعوی باید قاضی حکم به تداعی کند. حال فرض کنید که زید و عمرو از قاضی اجازه گرفتند که نزد قاضی دیگری بروند. در دادگاه ب زید میگوید: وهبنی ایاه ، عمرو میگوید: لم اوهبه. طبق ملاک بودن مصب دعوی باید قاضی زید را مدعی و عمرو را منکر قرار دهد. حال فرض کنید که زید و عمرو از این قاضی دوم هم اجازه گرفتند که نزد قاضی دیگری بروند. در دادگاه ج عمرو میگوید: بعته ایاه ، زید میگوید: لم یبعنی اینجا قاضی باید بگوید که عمرو مدعی و زید منکر است. با ایکه نزاع این دو یک ماهیت دارد اما طبق ملاک بودن مصب ، آن را به سه شکل میتوان طرح کرد که هرکدام میزان قضا را عوض میکنند لکن این عرفی نیست.
ب) بین زید و عمرو اختلاف شده که مال عمرو را چه کسی اتلاف کرده است. عمرو در دادگاه میگوید: اتلف زید مالی، زید میگوید: بل اتلفت مالک بنفسک(خودت مال را تلف کردی) ، روشن است که در هر دادگاهی عمرو را مدعی میدانند و میگویند ثابت کن که زید مال تو را تلف کرده اما طبق ملاک بودن مصب دعوی باید بگوییم که اینجا تداعی رخ داده است!
پس ظاهرا ملاک عقلا در تشخیص مدعی و منکر غرض دعوی است نه مصب آن
