جریان ترتب در مواردی که قدرت شرعی اخذه شده است

[خیشه]

یکی از تنبیهات ترتب این است که در جایی که دو واجب یا یکی از آنها قدرت شرط شرعی است، جریان دارد یا نه؟ مراد از قدرت شرعی این است که قدرت ناحیه موضوع اخذ شده است و در غرض دخیل است مانند قدرت داشتن بر آب برای وضو گرفتن. اگر آب نباشد، وضو ملاک ندارد. قدرت عقلی این است که در اصل غرض دخیل نیست بلکه در استیفای ملاک دخیل است. در قسم دوم دو مبنا وجود دارد: یکی مشهور است که میگویند عقل دلالت بر شرطیت چنین قدرتی میکند و دیگری مرحوم نائینی است که میگوید قدرت به اقتضای نفس خطاب است.
حال اگر یک آب داریم و دو خطاب. یکی میگوید اب باید صرف در حفظ نفس بشود و دیگری میگوید وضو برای نماز واجب است و وقت داخل شده است. بعضی میگویند: در این جا جای ترتب نیست. یعنی نمیتوان گفت اگر کسی اب را صرف در وضو کرد، وضو با امر ترتبی صحیح است. زیرا ترتب در جایی است که دو واجب ملاک داشته باشند در حالی که با وجود خطاب حفظ نفس، قدرت برای وضو گرفتن باقی نمیماند و چون که قدرت دخیل در اصل غرض وضو است، وضو خالی از غرض است و با ترتب هم نمی­توان آن را تصحیح کرد.