معنای دقیق جریان مقدمات حکمت

[مسعود عطار منش]

اثبات اطلاق در مراد تفهیمی یا مراد استعمالی از کجا می‌آید؟ آیا این مورد را با تمسک به اصالة الاطلاق ثابت نمی‌کنند؟

اطلاق در مرحلۀ مراد تفهیمی ناشی از ظهور حال متکلم در این که در مقام بیان است ، می باشد و این ظهور حال باعث می شود مخاطب در مواجهه با کلام و سکوت از سور قضیه اطلاق ثبوت حکم برای موضوع را بفهمد و این فهم مخاطب اگر غیر از مراد جدی باشد بر متکلم لازم است تذکر دهد و الا نقض غرض می شود و اینجاست که مراد جدی کشف میشود .
به عقیده بنده تمام مراحل اراده در مقام استعمال ، ( اراده استعمالی و تفهیمی و ...) برای اثباتشان نیاز به مقدمات حکمت دارند و یک نحو اصاله الاطلاق (به معنای عام دلالت سکوتیه) در تمام این مراحل جاری میشود ولی هر مرحله ای اصاله الاطلاق مربوط به خود را داشته لذا دور نمیشود ؛ و اما توضیح ذلک :
گاهی متکلم لفظی را به کار می برد که دلالت تصوری دارد یعنی به مخاطب تصور معنا را القاء می کند بدون این که هیچ تصدیقی در بین باشد مثل نائمی که در حال نوم تکلم می کند .
گاهی متکلم علاوه بر دلالت تصوری یک معنایی را به مخاطب افهام می کند به این معنا کحه قصد تفهیم این معنا را به مخاطب داشته است ولی این معنا به هیچ وجه مطابق مراد جدی وی نیست مانند شخصی که توریه یا تقیه می کند .
گاهی متلکم علاوه بر تصور معنا و تفهیم معنا اراده جدی به آن معنا هم دارد .
در تمام این مراحل آنچه باعث میشود حکم کنیم به وجود مراد تفیمی یا مراد جدی همان ظهور حال متکلم است که گاهی بصورت ظنی و گاهی قطعی کاشف از اثبات آن مرحلۀ مورد نظر است مثلا اگر شخصی بیدار است و اختلال حواس ندارد اگر تکلمی می کند ظاهر حالش این است که قصد تفهیم هم دارد و اراده تفهیمی شکل می گیرد بخلاف این که احتمال دهیم کسی که این حرف را زده خواب بوده که دیگر چنین دلالت تفهیمیه ای شکل نمیگیرد  و همین طور اگر شخصی معنای را به تصور القاء کرد و قصد تفهیم هم داشت در شرایطی که تقیه و توریه بطور طبیعی موضوع ندارد ظهور حالش این است که در مقام بیان مراد جدی است و اگر مراد جدی اش غیر از بود قرینه می آورد لذا گر در شرایطی باشیم که توریه و تقیه بوطر طبیعی محتمل بوده و ظهور حالی در خلافش نباشد دیگری مراد جدی کشف نمیشود ؛ و حجیت ظواهرتماما به حجیت همین ظهور حالها یا به تعبیر دقیق تر این اصاله الاطلاق ها یا به تعبیری دلالتهای سکوتیه بازگشت می کند .