بررسی معاطاة بودن نکاح به صرف عشق و علاقه

[علاوی]

معنای نکاح معاطاتی چیست؟ معنای ازدواج سفید چیست؟ آیا نکاح معاطات با ازدواج سفید تفاوت دارند یا یکسان هستند؟ ظاهراً تصور اکثر افراد این است که ازدواج سفید با نکاح معاطات تفاوت دارد. یعنی گمان می کنند که نکاح معاطات را مشهور فقهاء شیعه جایز نمی دانند. و اگرچه شاید برخی فقهاء شیعه نکاح معاطات را قبول داشته باشند ولی در هر صورت بین نکاح معاطاتی با ازدواج سفید تفاوت وجود دارد.
ولی باید گفت مطابق آنچه در درس خارج فقه ، خارج بیع/ معاطات/ تنبیه پنجم/نکاح معاطاتی استاد معظم آیت الله سیداحمد خاتمی، عضو فقهای شورای نگهبان و امام جمعه موقت تهران و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، تدریس شده در بیستم شهریور سال 1400 شمسی 1400/06/20 آمده است. ازدواج سفید دقیقاً همان نکاح معاطات است و هیچ تفاوتی بین نکاح معاطات و ازدواج سفید وجود ندارد. برای استماع یا دانلود فایل صوتی درس خارج فقه آیت الله سیداحمد خاتمی از این لینک استفاده کنید 

https://www.eshia.ir/feqh/archive/voice/...000620.mp3

متأسفانه متن پیاده شده این فایل صوتی در این لینک 

https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/k.../14000620/

به دلیل خلاصه شدن زیاد فایل صوتی کمی نامفهوم شده است لذا بنده مجدداً کلمه به کلمه و تمامی الفاظ بیان شده در فایل صوتی را بدون هیچ گونه تلخیص از فایل صوتی پیاده کرده و اینجا می آورم.

دقیقه هشت و چهل و سه ثانیه:
آنچه امام[راحل(س)] مطرح کرده و ما مطرح می کنیم تصویر [نکاح]معاطاة است.  

دقیقه نه و بیست و هفت ثانیه:
البحث الثانی: تصویر نکاح معاطاتی است. 

دقیقه یازده و سی و چهار ثانیه:
یک بحث تفاوت ماهوی نکاح[معاطاة] و زنا است.
زنا یک لحظه هوسرانی است. که یک عُمر و یک ابدیت پشیمانی را در پی دارد. 
أمّا نکاح[معاطاة] یک مرحله ی زندگی است. 
لذا داریم لکلِّ قومٍ نکاحٌ. 
نکاح[معاطاة] از زندگی تجردی درآمدن و به زندگی تأهّلی روی آوردن است.
این با زنا فراوان فاصله دارد.
هویتاً متفاوت است.
در نکاح[معاطاة] گفتگو هست. مرد به زن می گوید حاضری با من زندگی کنی یا نه؟
شروطت برای زندگی چیست؟
مرد شرائطش را می گوید.
ما [در اسلام] مَهر را داریم.
دیگران [از ادیان دیگر] در این زمینه چیزی شبیه مَهر را دارند.
زن راه می افتد می آید خانه شوهر.
این ایجاب زن است.
مرد درب خانه را باز می گذارد.
این[آمدن زن به خانه شوهر] ایجاب؛
آن هم [با باز گذاشتن درب خانه توسط شوهر] می شود قبول
بعدش هم وطیء صورت می گیرد.
بعدش هم [جشن عروسی می گیرند و] کف می زنند و شُلُو شُلُو راه می اندازند.
بعد هم مبارک باشد این ها مراحلش است.
در زنا اصلاً چنین چیزهایی نیست.
بنابراین این سخن که نکاح[معاطات] را در عقد معاطاتی همان وطیء دیدن [و تصویر کرده اند]، این تصویر، تصویر خطائی است.
هویت نکاح[معاطات]، یک هویت مشخصی است. هویت زنا آن هم هویت مشخصی است.
بنابراین آیا می شود تصویر کرد معاطات را در نکاح؟
جواب این است که قابل تصویر است، أما جایز نیست، این می شود همان ازدواج های سیاه سیاه لعنتی که اسمش را گذاشته اند، بله؟ ازدواج سفید، نه ازدواج سیاه است. 
أما حرف ما این است، این نکاح معاطات، زنا نیست. به دیگر عبارت در نکاح معاطات قبل از وطیء مقدمات صورت می پذیرد ما در بحث فقه می گوییم آیا این مقدمات که سرانجامش به وطیء می رسد آیا این مثل همان پول گذاشتن در مغازه سبزی فروشی و سبزی برداشتن است؟ که نکاح[معاطات] با آن واقع می شود یا واقع نمی شود؟ 

پایان متن پیاده شده از فایل صوتی.


علاوه بر روایت مذکور در درس خارج فقه آیت الله سید احمد خاتمی که مستند مرحوم فیض کاشانی برای صحت نکاح معاطاة بوده است، روایت دیگری را محمد بن اسماعیل بزیغ نقل از امام رضا(علیه السلام) نقل کرده که امام ازدواج از طریق رضایت، را جواز فرموده بودند. مرحوم ابی جعفر محمد بن حسن، شیخ طوسی در کتاب تهذیب الاحکام چنین روایتی را بر جواز نکاح معاطاتی نقل کرده است.

امام راحل می فرماید: و أمّا النكاح: ... فلو تقاول الزوجان و قصدا الزواج، ثمّ أنشأته المرأة بذهابها إلى بيت المرء بجهازها مثلًا، و قبل المرء ذلك؛ بتمكينها في البيت لذلك، تحقّقت‌ الزوجيّة المعاطاتيّة، و تترتّب عليها أحكامها؛ من جواز النظر، و الوطء، و وجوب النفقة، و غيرها. [كتاب البيع‌، الخميني، السيد روح الله، ج1، ص267.]
مرحوم امام خمینی(ره) در این باره نوشته است: طرفین می توانند به کمک بعضی کارهای مجاز و حلال، قصد خود را به یکدیگر اعلام کنند؛ مانند اینکه زن جهیزیه بخرد و آن را به منزل مردی که قصد ازدواج با وی دارد، ببرد یا اموری که در عرف های مختلف دلالت بر همین معنا دارد.

همچنین برای مشاهده استفتای امام راحل در مورد صحت نکاح معاطاتی به این لینک مربوط به کانال تلگرام دفتر تاریخ شفاهی حوزه علمیه 

https://t.me/howzehoralhistory/1098

مراجعه شود. در لینک مذکور آمده است که 

«این سند را من یک روز بعد از صدور آن یعنی ۱۳۶۷/۱۰/۱۴ در جماران دیدم.آقای محمد علی انصاری گفتند این همین الان از تنور در آمده است.ایشان لطف کردند و یک کپی از استفتاء و پاسخ را به من دادند. من از این فتوا خیلی تعجب کردم.آقای انصاری گفتند که این نامه تفصیلاتی هم دارد.گفتند این نامه از سوی یکی از شاگردان قدیمی امام ارسال شده است. وقتی حاج سید احمد این جواب را دیده بود با تعجب از امام پرسیده بود شما لفظ را واجب می دانستید هرچند معتقد بودید که فرقی نمی کند به عربی باشد یا فارسی یا زبان دیگری.امام فرموده بودند که من مدتهاست مبنای ام این شده است که نکاح معاطاتی صحیح است... بعد از رحلت امام وقتی [مقام معظم] رهبری به قم آمدند .بعد از نماز مغرب ملاقات هایی میان ایشان و مراجع در منزل آقای صدوقی برگزار شد. برخی مراجع از جمله آیت الله صافی ، نوری همدانی ، مکارم شیرازی،آقا موسی شبیری زنجانی و .. که حدودا یازده نفر بودند در این جلسه حضور داشتند. صحبت این فتوا مطرح شد . برخی از مراجع اشکالاتی داشتند .آقای رسولی محلاتی گفتند که این یک بار مطرح و تمام شده است. بعد بحث های دیگری شد و مطلب دنبال نشد.بعد از جلسه من به [مقام معظم] رهبری عرض کردم که فتوای امام به خط و مهر خودشان نزد من موجود است. بعدا در یکی از جلساتی که خدمت ایشان بودم نامه را نشان دادم و ایشان فوق العاده تعجب کردند و مشعوف شدند.
حجت الاسلام و المسلیمن نوراللهیان
https://t.me/horalhistory/506
@Howzehoralhistory
»
بنابراین متن کانال تلگرام دفتر تاریخ شفاهی حوزه علمیه پاسخ استفتا با خط شخص امام راحل(س) نوشته شده است و توسط اعضای دفتر حضرت امام خمینی(س) پاسخ داده نشده است، بلکه پاسخ دهنده خود امام خمینی(س) بوده اند که با خط خودشان به استفتاء پاسخ داده اند.»