بررسی لا بشرط بودن موضوع نسبت به محمول

[مسعود عطار منش]

درس خارج اصول جلسه 55 مورخ 12دی1401
گفته می شود در قضیه (زید عالم) برای حمل نمودن عالم بر زید لازم است زید را نسبت به عالم لا بشرط در نظر بگیریم چون اگر بشرط شی باشد مفاد قضیه اینگونه میشود (زید العالم عالم) و این قضیه بشرط محمول بوده و فایده ای ندارد.
اگر بشرط لا باشد میشود (زید غیر العالم عالم) و این مستلزم تناقض است.
پس باید لا بشرط در نظر گرفته شود تا محذوری پیش نیاید.
اما این مطلب در قضایایی که به اصطلاح ما از سنخ مفاد صار است اینگونه نیست چون در اینگونه قضایا موضوع نسبت به محمول بشرط لا است مثلا در قضیه (زید صار عالما) معنایش اینست که زید غیر عالم عالم شد چون مفادش از قبیل صیرو ت از حالتی به حالت متضاد است.

[شیخ]

به نظر میرسد در همین جمله نیز، موضوع بایستی لابشرط باشد. چون محمول این قضیه، صار عالما است نه عالمٌ. اگر موضوع بشرط لا فرض شود باید گفت که زید الذی لم یصر عالما صار عالما و این صحیح نیست چون تناقض است.

[مسعود عطار منش]

بنده همین اشکال را کطرح کردم و استاد در پاستخ فرمودند صار نسبت است نه محمول لذا در عربی صار را فعل ناقصه می گیرند که بر سر مبتدا و خبر یا همان موضوع و محمول در می آید.