18-اسفند-1401, 10:21
سَعْدٌ عَنْ مُوسَى بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِی الْقَاسِمِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ الْکوفِی عَنْ بَشِیرٍ عَنْ أَبِی مَرْیمَ الْأَنْصَارِی قَالَ: کنْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَائِطٍ لَهُ فَحَضَرَتِ الصَّلَاةُ فَنَزَحَ دَلْواً لِلْوُضُوءِ مِنْ رَکی لَهُ فَخَرَجَ عَلَیهِ قِطْعَةٌ مِنْ عَذِرَةٍ یابِسَةٍ فَأَکفَأَ بِرَأْسِهِ وَ تَوَضَّأَ بِالْبَاقِی. (تهذیب الأحکام جلد 1 صفحه 416)
بحث در تمسک به روایت ابو مریم انصاری در مورد عدم انفعال آب قلیل بود که اشکال شده بود، سند روایت ضعیف است و برخی جواب داده اند که تعویض سند می کنیم؛ چون درست است که سند شیخ طوسی در تهذیب و استبصار، به ابو مریم ضعیف است اما صدوق سندی به ابو مریم انصاری دارد که صحیح است ایشان می فرماید: و ما كان فيه عن أبي مريم الأنصاريّ فقد رويته عن أبي- رضي اللّه عنه- عن سعد بن عبد اللّه، عن أحمد بن محمّد بن عيسى، عن الحسين بن سعيد، عن فضالة بن أيّوب، عن أبان بن عثمان، عن أبي مريم. (من لا یحضره الفقیه جلد 4 صفحه 435)
لذا طریق شیخ طوسی را به طریق شیخ صدوق تعویض می کنیم چون تمامی اسانید شیخ صدوق در اختیار شیخ طوسی بوده پس این سند هم در اختیار شیخ طوسی بوده است.
اشکال استاد حسینی نسب به تعویض سند
ما تعویض سند را در جایی قبول می کنیم که سند دوم، جمیع کتب و روایات آن فرد را شامل شود تا مطمئن شویم روایاتی که نفر اول گفته، این سند را به آن روایت نیز داشته است. در ما نحن فیه سند شیخ طوسی ضعیف است و سند شیخ صدوق صحیح است و سند های شیخ صدوق در دست شیخ طوسی هم بوده است. اما شیخ صدوق ابتدای سند می گوید: و ما کان فیه عن أبی مریم الأنصاری یعنی روایاتی در من لا یحضر که از ابو مریم آورده ام، با این سند است در حالی که روایت ما نحن فیه در من لا یحضره الفقیه وجود ندارد پس تعویض سند نمی توان کرد.
پس اگر چه شیخ صدوق همه اسناد من لا یحضر را به شیخ مفید اجازه می دهد و شیخ مفید همه آنها را به شیخ طوسی اجازه می دهد، اما سند شیخ صدوق به جمیع کتب و روایات ابو مریم انصاری نیست بلکه تمام روایاتی که از ابو مریم در کتاب من لا یحضر نقل شده است، با این سند صحیح بوده است نه جمیع کتب و روایات ابو مریم. پس این طریق، طریق به روایات در من لا یحضر است و روایت ما نحن فیه، در من لا یحضر نیامده پس ثابت نمی شود که این روایت، دو سند دو قلو داشته است تا تعویض سند کنیم.درس خارج فقه جلسه 84، 15 اسفند 1401
بحث در تمسک به روایت ابو مریم انصاری در مورد عدم انفعال آب قلیل بود که اشکال شده بود، سند روایت ضعیف است و برخی جواب داده اند که تعویض سند می کنیم؛ چون درست است که سند شیخ طوسی در تهذیب و استبصار، به ابو مریم ضعیف است اما صدوق سندی به ابو مریم انصاری دارد که صحیح است ایشان می فرماید: و ما كان فيه عن أبي مريم الأنصاريّ فقد رويته عن أبي- رضي اللّه عنه- عن سعد بن عبد اللّه، عن أحمد بن محمّد بن عيسى، عن الحسين بن سعيد، عن فضالة بن أيّوب، عن أبان بن عثمان، عن أبي مريم. (من لا یحضره الفقیه جلد 4 صفحه 435)
لذا طریق شیخ طوسی را به طریق شیخ صدوق تعویض می کنیم چون تمامی اسانید شیخ صدوق در اختیار شیخ طوسی بوده پس این سند هم در اختیار شیخ طوسی بوده است.
اشکال استاد حسینی نسب به تعویض سند
ما تعویض سند را در جایی قبول می کنیم که سند دوم، جمیع کتب و روایات آن فرد را شامل شود تا مطمئن شویم روایاتی که نفر اول گفته، این سند را به آن روایت نیز داشته است. در ما نحن فیه سند شیخ طوسی ضعیف است و سند شیخ صدوق صحیح است و سند های شیخ صدوق در دست شیخ طوسی هم بوده است. اما شیخ صدوق ابتدای سند می گوید: و ما کان فیه عن أبی مریم الأنصاری یعنی روایاتی در من لا یحضر که از ابو مریم آورده ام، با این سند است در حالی که روایت ما نحن فیه در من لا یحضره الفقیه وجود ندارد پس تعویض سند نمی توان کرد.
پس اگر چه شیخ صدوق همه اسناد من لا یحضر را به شیخ مفید اجازه می دهد و شیخ مفید همه آنها را به شیخ طوسی اجازه می دهد، اما سند شیخ صدوق به جمیع کتب و روایات ابو مریم انصاری نیست بلکه تمام روایاتی که از ابو مریم در کتاب من لا یحضر نقل شده است، با این سند صحیح بوده است نه جمیع کتب و روایات ابو مریم. پس این طریق، طریق به روایات در من لا یحضر است و روایت ما نحن فیه، در من لا یحضر نیامده پس ثابت نمی شود که این روایت، دو سند دو قلو داشته است تا تعویض سند کنیم.درس خارج فقه جلسه 84، 15 اسفند 1401
