نقد احکام انشائیه مرحوم اخوند

[خیشه]

مرحوم آخوند در بیش از یک مورد کفایه ادعا کرده که ما خطاباتی داریم که متکفل احکام انشائیه هستند و الان هیچ فعلیتی ندارند و فعلیت آنها در زمان ظهور است. یک سلسله احکامی داریم که انشائیه هستند که یا اصلا به فعلیت نمی‌رسند یا در زمان حضور فعلی می‌شوند. آنکه اصلا به فعلیت نمی‌رسد، احکام انشائیه‌ای هستند که سکت الله عن ابلاغها، اما اینکه دلیل جعلشان چه بود، ایشان می‌گوید لابد مصلحت اینطور اقتضاء می‌کرد.
استاد
اما به نظر می‌رسد این دو سخن ناتمام است. اینکه احکامی داشته باشیم که انشائیه باشند و تا آخر همینطور انشائی بماند و فایده‌اش جواز استناد و انقیاد باشد، دلیل ندارد. روایات سکت الله عن اشیاء لم یسکت عنها نسیانا نیز بر این دلالت ندارد که احکام انشائیه داریم و خدا در مورد آنها سکوت کرده و بیان نکرده. بلکه به معنای عدم جعل است با اینکه اقتضای جعل وجود داشته.
اما اینکه فرموده احکام انشائیه داریم که در زمان ظهور فعلی می‌شوند، ثابت نیست. البته از احکام خاص زمان حضور داریم مثل قضای به حق. اما اینکه الان وجوب قضای به حق انشاء شده باشد ولی فعلیت آن زمان حضور باشد، دلیل ندارد. بلکه با این می‌سازد که در زمان حضور حضرت، حکم جعل شود. جعل حکم نزد ولی خدا ودیعه گذاشته شده تا در آن زمان جعل شود. یا اصلا حکم حکومتی و ولایی باشد که امام علیه‌السلام حکم می‌کنند که باید قضا به حق باشد نه به قانون. امروز موظفیم که طبق قوانین و قواعد حکم کنیم که ممکن است کسی به حقش برسد یا نرسد اما در آن زمان قضا به حق واجب می‌شود.
پس اینکه مرحوم آخوند مفروغ عنه گرفته که یک سلسله احکام انشائیه داریم که انشاء شدند ولی طبقش اراده نیست و فعلی نشده، ثابت نیست.