نکته علمی: جواز قول بغیر علم ( حرف بدون اطلاع)

[مسعود عطار منش]

علی ای حال به نظر می رسد استظهار ما از ادله مذمت  و حرمت کذب به تناسبات عقلائی کذب مخبری باشد نه خبری و با نگاه ما به این مطلب جریان برائت نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.

استاد این استظهار را نمی پذیرند؛ زیرا ادله حرمت کذب عرفا به کذب خبری می گویند ولذا در موارد صدق خبری و کذب مخبری به هیچ عنوان کذب صدق نمی کند و عنوان کذب مخبری اصلا عرفی نیست.

یکی از راهها برای استظهار درست و کشف ارتکاز عرف نگاه به آثاری است که عرف بر شیء مترتب می کنند یعنی اگر عرف حسن و قبح کذب را مرتبط به فاعل دید یعنی کذاب بودن را قبیح دانست و صادق بودن را حسن دانست پس عرف ارتکازا فاعل یعنی مخبر را ملاحظه نموده است و در ارتکازش به صدق و کذب از منظر مخبر نگاه کرده است نه نفس خبر .
اشتباه نشود مراد بنده این نیست که عرف صدق و کذب خبری را نمی فهمد و همیشه مخبری می فهمد بلکه مقصد بنده این است که عرف هر دو مفهوم را درک می کند ولی بطور متعارف آثاری همچون تحسین و تقبیح را بر مخبر مترتب می کند نه خود خبر و همین امری متعارف منشأ این می شود که نهی از کذب منصرف به همان کذبی باشد که در نزد عرف هم منشأ حسن و قبح است و آن کذب مخبری است و الله العالم .