عدم اعتبار احادیث مرسله در نهج البلاغه

[مسعود عطار منش]

استاد شهیدی در درس خارج فقه 5 بهمن 97 فرمودند:
احادیث نهج البلاغه مرسل است ولذا اعتبار فقهی ندارد مگر اینکه به طریق دیگری نقل شودو یا قرائنی بر صحت آن وجود داشته باشد.
استاد در جواب به اینکه مرحوم رضی اسناد جزمی به امیر المومنین دادند و این جمله ظهور در حسی بودن دارد، فرمودند: در نقل از امیر المونین با این فاصله طولانی اصاله الحس جاری نمی شود خصوصا که عرفا تفاوتی بین روی عنه و قال نیست ولذا مرحوم رضی تمام احادیث را جزمی نقل می کند.
همچنین در جواب به اینکه ایشان این روایات را از کتب معتبره نقل کردند فرمودند اگر هم اینگونه باشد صحت اسانید آن کتب تا امام علی معلوم نیست.

یک نکتۀ کلی این که اسنادات جزمی اگر چه به ظاهر جزمی اند ولی بعید یک قرینه حالیه عامه در این اسنادات وجود داشته باشد که آنها را از جزمی بودن بیاندازد یعنی همانطور که کثیرا از متدینین و اهل منبر می شنویم قال النبی صلوات الله علیه و آله یا قال صادق علیه السلام و ... ان چه به ذهن می اید این نیست که الآن این شخص اسناد جزمی داد بلکه می گوید مقصد گوینده «علی ما نقل» است یعنی قرینۀ نا گفته ای که در زمان ما روشن بوده و نیاز به بیانش نیست زیرا همه می دانند که اکثر روایات ما قطعی الصدور نیست و برای نوع انسان ها تمکن از قطع به صدور هم نیست و نفس همین مطلب قرینه می شود بر این که وقتی می گویند قال صادق علیه السلام یعنی قال الصادق علیه السلام علی ما نقل همانطور که در نقل مطالب تاریخی این اتفاق می افتد .
نکتۀ دوم این که شبیه این مطلب در مورد مرسلات جزمی مرحوم صدوق نیز مطرح شده است و استاد سید محمد جواد شبیری حفظه الله به نقل از والد بزرگوارشان فرمودند اصاله الحس جاری نیست چون احتمال نقل مستقیم از معصوم را که نمی دهیم به دلیل طول زمان و تنها احتمال حس این است که با واسطه حسهای متعددی به معصوم منتهی شود که این مطلب اشکال دیگری دارد و آن این که اعتماد به حسهای واسطه که نامی از آنها نیامده متضمن یک صغری و یک کبری است ؛ کبری عبارت از این است که اساسا ملاک اعتماد به خبر یک شخص چیست که این امری استنباطی و اجتهادی است (و ظاهرا مورد اختلاف هم هست) و صغرای این است که این مبنا را بر این شخص تطبیق دهیم که اگر چه صغری امری حسی باشد ولی چون کبری امری استنباطی و حدسی است نمی توان به امثال مرحوم صدوق در اسنادات جزمی شان اعتماد کرد چون نمی دانیم مبنایای ایشان در اعتماد به اخبار چیست .