اختصاص احکام به عالمین

[مسعود عطار منش]

اشکالی که از قدیم به اختصاص احکام به عالمین مطرح بوده اشکال دور است یعنی اگر گفتیم احکام مختص به عالمین است معنایش اینست که تحقق حکم در حق مکلف، متوقف بر علم او به تحقق حکم است و علم او به تحقق حکم متوقف بر تحقق حکم است و این دور است.
استاد شبیری به نقل از والد معظمشان فرمودند:
این اشکال را می توان این گونه پاسخ داد که احکام مختص ک‌سانی است که اگر حکم جعل شود به آن علم پیدا می کنند پس تحقق حکم در حق مکلف، متوقف بر علم شانی و تعلیقی اوست و آن علمی که متوقف بر تحقق حکم است علم فعلی اوست پس متوقف علیه، علم تعلیقی و متوقف، علم فعلی است و این گونه اشکال دور پاسخ داده می شود.
پاسخ دیگری که به اشکال دور داده شده اینست که اگر چه بنابر اختصاص احکام به عالمین تحقق حکم متوقف بر علم است ولی تحقق علم متوقف بر وجود واقعی حکم نیست چون گاهی علم به وجود مطلبی حاصل میشود ولی آن مطلب واقعیت نداشته و این علم مصداق جهل مرکب است.
استاد فرمودند این پاسخ را اینگونه دفع کرده انذ که مراد از دور، دور در تظر قاطع و افق ذهن اوست چون قاطع بین مقطوع و قطع خود تفکیک نمی کند لذا در افق ذهن او دور لازم می آید و همین مطلب هم اشکال دارد.