29-اسفند-1400, 15:18
پس در هر زمان برای تشخیص وظیفه، باید چشم به فرمان امام بود؛ اوست که تشخیص می‌دهد با چه افرادی باید مقابله شده و در چه شرایطی باید سکوت کرد.اینجاست که نقش پررنگ اصل لزوم تبعیّت دانسته میشود.بر اساس روایاتی که در بخش‌های بعدی ذکر شده، برای حرکت جهادی، باید به امامان اهل بیت علیهم السلام نگاه کرد، و تا زمانی که آنان جنبشی نداشته اند باید آرام گرفت، و هرگاه قیام نمودند در محضرشان شمشیر زد.
در خطبه‌ای از ایشان نقل شده که در ضمن بیان حوادث آینده می‌فرمایند:
و يبقى طغام جاهلية ليس فيها منار هدى و لا علم يرى نحن أهل البيت منها بمنجاة و لسنا فيها بدعاة
قال فما أصنع في ذلك الزمان يا أمير المؤمنين؟
قال ع انظروا أهل بيت نبيكم فإن لبدوا [فالبدوا] و إن استنصروكم فانصروهم تنصروا و تعذروا فإنهم لن يخرجوكم من هدى و لن يدعوكم إلى ردى و لا تسبقوهم بالتقدم فيصرعكم البلاء و تشمت بكم الأعداء.
زمانی می‌رسد که...هیچ نشان هدایت و راهنمایی پیدا نیست، ما اهل بیت در آن نجات دهنده هستیم، ولی دعوت کننده نیستیم.
فردی پرسید: پس در آن زمان چه کنم؟ فرمود: به اهل بیت پیامبرتان (صلوات الله علیهم اجمعین ) بنگرید، اگر ساکن و متوقّف بودند شما نیز توقّف کنید، و اگر از شما يارى خواستند ايشان را يارى كنيد تا يارى شويد، چرا كه آنان، شما را از هدايت بيرون نمىكنند و به هلاكت دعوت نمىكنند. با تندروى از ايشان سبقت نجوئيد كه بلا شما را بر زمين زند و دشمنان به شما شماتت كنند.(کتاب سلیم 2/715)
منبع این نقل، کتاب سلیم بن قیس، بر اساس برخی پژوهش‌ها از مصادر اولیه و معتبر در سده اول هجریست؛ علاوه بر این با اختلاف اندکی در کتاب الغارات با سند معتبر و همچنین نهج البلاغه و شرح الأخبار ذکر شده است(ثقفی، 1410، 1/9؛ سید رضی، 1414، 143؛ ابن حیون، 1409، 2/288). در ادامه‌ی نقل سلیم بن قیس، مجدّداً این سفارش به این صورت تکرار میشود:
وَ كُونُوا أَحْلَاسَ الْبُيُوتِ، وَ لَا تَكُونُوا عُجُلًا بُذُرا.
پلاس خانه هایتان باشید، و عجول و فاش کننده نباشید.
اگر چه در این نقل‌ها -به غیر از نهج البلاغه- ابتدا از حکومت بنی امیّه خبر داده شده، امّا در ادامه و در جواب سؤال از حوادث بعدی، امیر المؤمنین علیه السلام بلافاصله به امر ظهور اشاره می‌نمایند که نشان می‌دهد مقصود، بیان تسلّط سلاطین جائر تا زمان ظهور بوده و بنی امیّه از جهت نزدیکتر بودن زمان و به عنوان نمونه ذکر شده‌اند.پس وقتی فرد در مورد «وظیفه در آن زمان» می‌پرسد، جواب امام علیه السلام دستور العملی کلّی خواهد بود که شامل تمامی این دوران‌ها میشود. همان طور که پیشتر نیز اشاره رفت، قاعده‌ی اساسی تبعیّت از امام در این کلام امیر المؤمنین علیه السلام به روشنی مورد عنایت قرار گرفته و به عنوان معیاری برای حرکتهای سیاسی شمرده شده است.
البته صبر و انتظار، خود عملی بزرگ بوده و از بالاترین گونه‌های جهادست؛ چنان که در کلام دیگری از امیر المؤمنین علیه السلام در این موضوع چنین رسیده است:
الْزَمُوا الْأَرْضَ وَ اصْبِرُوا عَلَى الْبَلَاءِ وَ لَا تُحَرِّكُوا بِأَيْدِيكُمْ وَ سُيُوفِكُمْ فِي هَوَى أَلْسِنَتِكُمْ وَ لَا تَسْتَعْجِلُوا بِمَا لَمْ يُعَجِّلْهُ اللَّهُ لَكُمْ، فَإِنَّهُ مَنْ مَاتَ مِنْكُمْ عَلَى فِرَاشِهِ وَ هُوَ عَلَى مَعْرِفَةِ حَقِّ رَبِّهِ وَ حَقِّ رَسُولِهِ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ مَاتَ شَهِيداً وَ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ وَ اسْتَوْجَبَ ثَوَابَ مَا نَوَى مِنْ صَالِحِ عَمَلِهِ وَ قَامَتِ النِّيَّةُ مَقَامَ إِصْلَاتِهِ لِسَيْفِهِ فَإِنَّ لِكُلِّ شَيْءٍ مُدَّةً وَ أَجَلا.(سیّد رضی، 1414، 282)
ملازم زمین باشید و بر بلا صبر کنید، و دستان و شمشیر خود را به تبع میل زبان خود حرکت ندهید، و بر آنچه خداوند برایتان پیش نیاورده عجله نکنید؛ چه این که هر یک از شما که در بستر خود -با معرفت حقّ خداوند و پیامبر و اهل بیتش (صلوات الله علیهم اجمعین)- بمیرد، به شهادت درگذشته و اجرش با خداست، و مستحقّ ثواب آن نیّت خیری که نموده خواهد بود، و نیّتش به منزله‌ی شمشیر کشیدن است، زیرا هر چیزی مدّت و نهایتی دارد.
ابن میثم بحرانی در شرح عبارت گوشزد می‌کند که با توجّه به سیاق سخن، این سفارش برای شیعیان پس از ایشان بیان شده و امام علیه السلام از آنان می‌خواهد که صبر پیشه کنند و تا زمان قیام امام حقّ (علیه السلام) از جهاد با ظالمین خودداری کنند، چه اینکه این حرکات تنها با اشاره‌ی امام وقت جائز است.(شرح ابن میثم 4/220)
در خطبه‌ای از ایشان نقل شده که در ضمن بیان حوادث آینده می‌فرمایند:
و يبقى طغام جاهلية ليس فيها منار هدى و لا علم يرى نحن أهل البيت منها بمنجاة و لسنا فيها بدعاة
قال فما أصنع في ذلك الزمان يا أمير المؤمنين؟
قال ع انظروا أهل بيت نبيكم فإن لبدوا [فالبدوا] و إن استنصروكم فانصروهم تنصروا و تعذروا فإنهم لن يخرجوكم من هدى و لن يدعوكم إلى ردى و لا تسبقوهم بالتقدم فيصرعكم البلاء و تشمت بكم الأعداء.
زمانی می‌رسد که...هیچ نشان هدایت و راهنمایی پیدا نیست، ما اهل بیت در آن نجات دهنده هستیم، ولی دعوت کننده نیستیم.
فردی پرسید: پس در آن زمان چه کنم؟ فرمود: به اهل بیت پیامبرتان (صلوات الله علیهم اجمعین ) بنگرید، اگر ساکن و متوقّف بودند شما نیز توقّف کنید، و اگر از شما يارى خواستند ايشان را يارى كنيد تا يارى شويد، چرا كه آنان، شما را از هدايت بيرون نمىكنند و به هلاكت دعوت نمىكنند. با تندروى از ايشان سبقت نجوئيد كه بلا شما را بر زمين زند و دشمنان به شما شماتت كنند.(کتاب سلیم 2/715)
منبع این نقل، کتاب سلیم بن قیس، بر اساس برخی پژوهش‌ها از مصادر اولیه و معتبر در سده اول هجریست؛ علاوه بر این با اختلاف اندکی در کتاب الغارات با سند معتبر و همچنین نهج البلاغه و شرح الأخبار ذکر شده است(ثقفی، 1410، 1/9؛ سید رضی، 1414، 143؛ ابن حیون، 1409، 2/288). در ادامه‌ی نقل سلیم بن قیس، مجدّداً این سفارش به این صورت تکرار میشود:
وَ كُونُوا أَحْلَاسَ الْبُيُوتِ، وَ لَا تَكُونُوا عُجُلًا بُذُرا.
پلاس خانه هایتان باشید، و عجول و فاش کننده نباشید.
اگر چه در این نقل‌ها -به غیر از نهج البلاغه- ابتدا از حکومت بنی امیّه خبر داده شده، امّا در ادامه و در جواب سؤال از حوادث بعدی، امیر المؤمنین علیه السلام بلافاصله به امر ظهور اشاره می‌نمایند که نشان می‌دهد مقصود، بیان تسلّط سلاطین جائر تا زمان ظهور بوده و بنی امیّه از جهت نزدیکتر بودن زمان و به عنوان نمونه ذکر شده‌اند.پس وقتی فرد در مورد «وظیفه در آن زمان» می‌پرسد، جواب امام علیه السلام دستور العملی کلّی خواهد بود که شامل تمامی این دوران‌ها میشود. همان طور که پیشتر نیز اشاره رفت، قاعده‌ی اساسی تبعیّت از امام در این کلام امیر المؤمنین علیه السلام به روشنی مورد عنایت قرار گرفته و به عنوان معیاری برای حرکتهای سیاسی شمرده شده است.
البته صبر و انتظار، خود عملی بزرگ بوده و از بالاترین گونه‌های جهادست؛ چنان که در کلام دیگری از امیر المؤمنین علیه السلام در این موضوع چنین رسیده است:
الْزَمُوا الْأَرْضَ وَ اصْبِرُوا عَلَى الْبَلَاءِ وَ لَا تُحَرِّكُوا بِأَيْدِيكُمْ وَ سُيُوفِكُمْ فِي هَوَى أَلْسِنَتِكُمْ وَ لَا تَسْتَعْجِلُوا بِمَا لَمْ يُعَجِّلْهُ اللَّهُ لَكُمْ، فَإِنَّهُ مَنْ مَاتَ مِنْكُمْ عَلَى فِرَاشِهِ وَ هُوَ عَلَى مَعْرِفَةِ حَقِّ رَبِّهِ وَ حَقِّ رَسُولِهِ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ مَاتَ شَهِيداً وَ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ وَ اسْتَوْجَبَ ثَوَابَ مَا نَوَى مِنْ صَالِحِ عَمَلِهِ وَ قَامَتِ النِّيَّةُ مَقَامَ إِصْلَاتِهِ لِسَيْفِهِ فَإِنَّ لِكُلِّ شَيْءٍ مُدَّةً وَ أَجَلا.(سیّد رضی، 1414، 282)
ملازم زمین باشید و بر بلا صبر کنید، و دستان و شمشیر خود را به تبع میل زبان خود حرکت ندهید، و بر آنچه خداوند برایتان پیش نیاورده عجله نکنید؛ چه این که هر یک از شما که در بستر خود -با معرفت حقّ خداوند و پیامبر و اهل بیتش (صلوات الله علیهم اجمعین)- بمیرد، به شهادت درگذشته و اجرش با خداست، و مستحقّ ثواب آن نیّت خیری که نموده خواهد بود، و نیّتش به منزله‌ی شمشیر کشیدن است، زیرا هر چیزی مدّت و نهایتی دارد.
ابن میثم بحرانی در شرح عبارت گوشزد می‌کند که با توجّه به سیاق سخن، این سفارش برای شیعیان پس از ایشان بیان شده و امام علیه السلام از آنان می‌خواهد که صبر پیشه کنند و تا زمان قیام امام حقّ (علیه السلام) از جهاد با ظالمین خودداری کنند، چه اینکه این حرکات تنها با اشاره‌ی امام وقت جائز است.(شرح ابن میثم 4/220)
