جواز ترخیص در مخالفت با علم تفصیلی

[خیشه]

در بحث علم اجمالی که ایا علیت دارد یا اقتضا استاد کلام جناب اقای نائینی را مطرح کرد که علم اجمالی علت تامه است برای حرمت مخالفت قطعیه. بعد در مقام رد فرمود:به نظر می‌رسد به شدتی که مرحوم نائینی فرموده که عقل اجازه نمی‌دهد، نیست. ترخیص مربوط به مقام امتثال است و ظاهری است و این مناقضه نیست. چه بسا انسان علم اجمالی داشته باشد و حتی از حکمش رفع ید نکند، اما همچنان بفرماید من امتثال آن را نمی‌خواهم چون برای مکلف شبهه شده. حتی در علم تفصیلی نیز قائل هستیم که اگر مکلف به تکلیف علم تفصیلی داشت، ولی شارع می‌تواند بفرماید امتثال نکردی اشکال ندارد گرچه اگر امتثال کرد ثواب نیز می‌دهد. عرفا نیز همینگونه است که چه بسا نسبت به فرزندان و چه بسا نسبت به همسر، خواسته و طلب داریم و می‌خواهیم امتثال کنند ولی گاهی گذشت می‌کنیم.
بله، شاید در ذهن مرحوم نائینی از تناقض این بوده که چنین ترخیصی عرفیت ندارد. اینکه مولی خصوصا در امور مهمه، حکمی را جعل کند و به مجرد اینکه حکمش مردد بین دو یا سه چیز شد، رفع ید کند، عقلائیت ندارد و یقین داریم که شارع مقدس و هر مولایی به مجرد اینکه متعلق حکمش مردد بین اطراف شد، از امتثالش رفع ید نکرده است و محقق نشده. مثل اینکه بعید است شارع مقدس بر حرمت شرب خمر تاکید دارد و برای آن عقوبت و تنبیه قرار داده ولی تا مردد شد، رفع ید کند.

[مسعود عطار منش]

در علم اجمالی کلام شما صحیح است.
اما در علم تفصیلی معنای اینکه جواز ترک دهد آنست که از فعلیت تکلیف رفع ید کند و الا تناقضش آشکار است. بله اگر طریق حصول علم را قبول نداشته باشد مثلا بگوید علمی که از راه رمل و جفر باشد مورد قبول نیست باز هم معقول است و الا فلا.

[خیشه]

جناب آقای عطار منش همین بحث تناقض و بحث عقلی را خیلی مطرح کردند دقیقا استاد هم ناظر به همین رد کردند. استاد مثال به اوامر پدر نسبت به فرزندان و عیالش مطرح کردند. گاهی اوقات پیش میاد که پدری به فرزندش امر میکند و در عین حال که فعلیت دارد اگر انجام ندهد میگوید اشکالی ندارد. این فرمایش استاد قابل فکر و احسذغو وجدان است. فوقش اینه که عرفی نیست

[خیشه]

آقایی که با نام علاوی مطلب مطرح کردید این همان بحث خطابات قانونیه و ....است که این مقدار رو قبلاً یاد گرفتیم. خوب بود نتیجه را طبق این دو مبنا مطرح می‌کردید. آیا ترخیص در علم تفصیلی بر هر دومبنا امکان دارد یا ندارد یا تفصیل. و این را هم بگویم که استاد گنجی قائل به خطابات قانونی هست.
اگر هم از این متن منظور دیگری داشتید بیان بفرمایید تا استفاده کنیم

[105767]

اگر کسی در علم تفصیلی گفت حجیت ذاتی است و غیرقابل انفکاک می تواند در علم اجمالی بگوید انفکاک بمکان من الامکان؟
در علم اجمالی به معلوم بالاجمال که قطع داریم چه فرقی دارد با علم تفصیلی؟

[خیشه]

به نظر میاد بای د اوامر و نواهی موالی رو بررسی کرد. اینکه صرفا عقل رو در نظر بگیریم با قطع نظر از اعتبارات و امور عقلائیه شاید روش درستی نباشد. امور اعتباریه خفیف هست. مثالهای جناب استاد در درس هست مراجعه به درس ایشان خالی از لطف نیست