17-آذر-1402, 15:39
شرط پنجم که ممکن است اشتراط آن در حجیت شهادت کافر بر وصیت ادّعا شود ضرورت است. محقق نراقی از برخی علماء نقل کرده است که ضرورت را شرط کرده‌اند. ایشان فرموده منظور از ضرورت چیست؟ اگر منظور عدم دسترسی به شاهد مسلمان است، تکرار همان شرط سابق (اشتراط عدم شاهد مسلمان) است و وجهی ندارد. اگر منظور از ضرورت این است که وصیت به امر ضروری و واجب باشد مثلا وصیت به دَین و ... در مقابل وصیت به امور غیر واجب مثلا خیرات و ... دلیلی بر اعتبار آن وجود ندارد و اطلاق ادله، اعتبار آن را نفی می‌کند.
عرض ما این است که بعید نیست منظور از این قید چیزی دیگر باشد که حرف درستی است. منظور از ضرورت این است که مرگ شخص رسیده باشد. شرط صحت وصیت این نیست که موصی در حال احتضار باشد اما شرط سماع شهادت ذمی بر وصیت این است که موصی در حال احتضار باشد و گرنه شهادت ذمی حجت نیست. این قید در آیه شریفه ذکر شده است «فَأَصَابَتْكُمْ مُصِيبَةُ الْمَوْتِ» شهادت دو نفر غیر مسلمان در آیه، به در سفر بودن و فرا رسیدن مرگ مقید شده است. پس مفاد آیه این است که اگر وصیت در حال احتضار باشد و به هیچ مسلمان دیگری هم دسترسی نباشد، شهادت ذمی حجت است.
غفلت علماء از این قید واضح در آیه از عجایب است.
بنابراین از نظر ما شهادت کافر ذمی بر وصیت در صورتی حجت است که وصیت در حین احتضار و قبل از مرگ بوده باشد و گرنه وصیت با شهادت کافر ذمی قابل اثبات نیست حتی اگر در آن زمان هیچ مسلمان دیگری هم وجود نداشته.
اگر منظور علمایی که قید ضرورت را ذکر کرده‌اند (مثل مرحوم شیخ در نهایه و صاحب مفاتیح و ...) همین معنا بوده است، به نظر ما قید صحیحی است و اگر منظور آنها هم این نبوده باشد به نظر ما این قید لازم است و در حجیت شهادت کافر ذمی بر وصیت شرط است.
