معنای قریب الامر در کتب رجال

[Payam_Khajei]

در توصیف هيثم بن أبي مسروق در رجال نجاشی تعبیر "قریب الامر" آمده است. (رجال النجاشي؛ ص437)

هيثم بن أبي مسروق أبو محمد و اسم أبي مسروق عبد الله النهدي كوفي، قريب‏ الأمر. له كتاب نوادر. قال ابن بطة: حدثنا محمد بن علي بن محبوب عنه.(رجال النجاشي؛ ص437)

آقای خویی اوائل در موسوعه جلد 3 صفحه 224 فرموده است: لم تثبت وثاقة هیثم و لم یرد فی حقه غیر انه فاضل، از علم‌شان تعریف کردند، قریب الامر هم که دلیل بر چیزی نمی‌شود.

امام خمینی(ره) هم در کتاب طهارت که تقریب بحث ایشان است صفحه 314 فرمودند قریب الامر یعنی قریب الی مذهب الامامیة؛ این کلام، ان لم یدل علی قدحه لایدل علی وثاقته، ضمن اینکه ممکن است دال بر قدح باشد، نزدیک به شیعه است یعنی شیعه نیست.

در کتاب وجیزه شیخ بهایی گفته این تعابیر مفید مدح مطلق است یعنی مفید توثیق نیست، یکی از این تعابیر همین است: قریب الامر. مدح که کافی نیست، باید توثیق ثابت بشود.

ما رجال نجاشی را بررسی کردیم هفت مورد قریب الامر داریم. دو موردش دارد قریب الامر فی الحدیث، آن پنج مورد دیگر دو مورد از ابن عقده نقل می‌‌کند که فلان قریب الامر. ابن عقده هم زیدی بوده، ‌زیدی جارودی بوده، ‌می گوید موسی بن طلحة القمی قریب الامر ذکر ذلک ابوالعباس، ابوالعباس ابن عقده است، محمد بن خالد اشعری قمی قریب الامر ذکره ابوالعباس، ‌شیخ در فهرست راجع به ابن فضال می‌‌گوید ثقة کوفی، فطحی بود، ‌فطحی المذهب، ‌و کان قریب الامر الی اصحابنا الامامیة القائلین بالاثنی‌عشر، یعنی قریب الامر الی المذهب بود.

شهید ثانی در یک کتابی هست به نام رعایه صفحه 208 گفته تعبیر قریب الامر یعنی در حد مطلوب نیست بلکه نزدیک به مطلوب است. نزدیک به مطلوب است که کافی نیست.

[پس] قریب الامر دلیل بر توثیق نیست، ‌حالا یا قریب الامر الی المذهب یا قریب الامر فی الحدیث، یعنی نزدیک هست یعنی می‌‌شود بگویی خوب است، یعنی نزدیک به این است که آدم بگوید خوب است. خب این‌که شهادت قطعی نیست. لایبعد نه به معنای فتوی بلکه یعنی مظنون است یعنی به احتمال قوی خوب است، ‌خب این‌که کافی نیست.

·      خارج فقه 22 آبان 1402