عدم احراز ظهور کلام به دلیل شک در قرینه متصله

[علی آمنی]

مشکل در موارد احتمال قرینه حالیه نوعیه یعنی احتمال وجود ارتکاز متشرعی بر خلاف ظهور اولیه کلام است. مثلا در آن زمان که امام علیه السلام فرموده‌اند: «اغتسل للجمعة» احتمال داده می‌شود که ارتکاز متشرعی بر عدم وجوب غسل جمعه بود لذا مردم از آن وجوب استفاده نمی‌کردند، مثل این که امروز یک استاد اخلاق بگوید نماز شب بر طلبه واجب است که هیچ‌طلبه‌ای از آن وجوب فقهی نماز شب را نمی‌فهمد. و این طلبه وقتی برای رفیق خود این کلام استاد اخلاق را نقل می‌کند برای او توضیح نمی‌دهد زیرا ارتکازی که ناقل دارد این مستمع نیز دارد و لذا وجهی ندارد که برای او توضیح دهد و راوی نیز چنین بود که گاهی ارتکاز متشرعی برای او نیز وجود داشت و نیازی به نقل آن برای نفر بعدی نبود زیرا این منقول الیه نیز همین ارتکاز را داشت تا این که در کتاب نوشته شد و مولف فکر نمی‌کرد که یک زمانی این ارتکاز کم کم از بین رود اما شیئا فشیئا ارتکازها ضعیف شد تا رسید به زمان ما که عده‌ای می‌‌گویند شاید غسل جمعه واجب باشد و ظهور اغتسل للجمعة هم در وجوب است، غسل الاحرام واجب ظهورش در وجوب است، لذا بین فقها اختلاف می‌‌شود ، ما می‌‌گوییم احتمال ارتکاز متشرعی در زمان ائمه بر عدم وجوب کافی است که ما دیگر احراز ظهور در این خطاب امر نکنیم. و با وجود شک در قرینه حالیه نوعیه، دلیلی بر جواز عمل به این ظهور لولایی وجود ندارد. از سکوت راوی که این قرینه را نقل نکرد نیز نمی‌توان عدم این قرینه را کشف کرد.
با عرض سلام و ادب و تبریک یوم الله 22 بهمن
درست است اگر احتمال قرینه متصله حالیه که مبتنی بر ارتکازات است موجب اجمال دلیل می شود ولی در چنین مواردی هم به نظر می رسد می توان با بررسی قرائن سایر روایات یا فضای عامه در منطقه صدور روایات، از وجود یا عدم چنین ارتکازی مطمئن شد.