نظرشیخ انصاری در مخالفت خبر بافتوای عامه یا اخبار عامه به همراه شواهدی بر نظر شیخ

[سید محمد نظام آبادی]

بحث سر اخبار علاجیه بود و این که مراد از موافقت و مخالفت عامه در اخبار علاجیه چیست. عرض شد در روایت عمر بن حنظله تعبیر روایت موافقت عامه و مخالفت عامه هست. در روایت عبد الرحمن بن ابی عبد الله مخالفت با اخبار عامه و مخالفت با اخبار عامه مطرح شده. حالا مدار چیست؟ موافقت با عامه یا موافقت اخبارشان، اینجا مرحوم شیخ انصاری در رسائل یک مطلبی در یکی از تنبیهات این بحث مطرح کرده، فرائد، جلد ۲، صفحۀ ۸۱۱/ یادداشت کامپیوتری توسط استاد است و علی القاعده باید از چاپ های جامعه مدرسین باشد. 
ایشان می‌گوید:
 «الثالث‏: أنّ‏ التقيّة قد تكون من فتوى العامّة، و هو الظاهر من إطلاق موافقة العامة في الأخبار
و اخرى من حيث أخبارهم التي رووها، و هو المصرّح به في بعض الأخبار،»
که اشاره دارد به همین روایت عبد الرحمن بن ابی عبد الله.
«لكنّ الظاهر أنّ ذلك محمول على الغالب من كون الخبر مستندا للفتوى.»
ایشان می‌فرماید که در واقع این روایتی که گفته موافق عامه باشد و مخالفة عامه باشد مراد از موافقت و مخالفت این خبری که مطرح هست خبری هست که مورد استناد هست. شیخ می‌فرماید که اینجا در واقع روایاتی که موافقت و مخالفت با اخبار را ملاک قرار داده اخبار از باب مثال هست، به تعبیر دیگر اخبار چون نوعا مدرک فتوا اخبار هست اخبار را ذکر کرده، و الا اخبار خصوصیت ندارد، این که می‌گوید: «محمول على الغالب من كون الخبر مستندا للفتوى.» اشاره به این هست که معمولا مستند فتوا خبر بوده، روی همین جهت اینجا گفته موافقت و مخالفت خبر را ملاک قرار بدهیم. در مقابل این نظر مرحوم سید قراردارد که در حاشیه بر فرائد نظر خودش را بیان نموده است.
این تعبیری که مستند فتواها نوعا خبر بوده این مطلب خب کسی یک مقداری مراجعه کند به کتب عامه به این مطلب پی میبرد. به عنوان مثال مالک در پاسخ به منصور که پیشنهاد همگانی کردن کتاب موطا را داده بود در جواب گفته است: هر شهر برای خودشان یک روایت دارند، رها کنید بگذارید هر کسی به آن عمل کند. لحن پاسخ را اگر دقت کنید کاملا مشخص هست که محور اصلی هر شهری روایاتی هست که انتخاب می‌کردند، محور فتواها بر پایۀ روایات بوده است با این ذهنیتی که مالک داشته است.
استاد در ادامه به نمونه هایی اشاره نمودند. تاریخ جلسه:25/7/402