مقایسه بین تفسیر محقق خوئی و محقق خراسانی از شک مأخوذ در دلیل استصحاب

[مسعود عطار منش]

 محقق خراسانی[1] در تنبیه چهاردم می­فرمایند در ادلۀ استصحاب و در کلمات اصحاب، مقصود از شک، در مقابل یقین است اعم از این که ظن اصطلاحی باشد یا شک باشد پس مقصود از شک، شک مصطلح که در مقابل قطع و ظن است نمی­باشد.

محقق خوئی[2] بحث را به این شکل مطرح نموده­اند که مراد از شک، هم شامل شک مصطلح که متساوی الطرفین است می­شود و هم شامل ظن غیرمعتبر می­باشد. در حالی که معتبر بودن و بودن در مفهوم کلمۀ شک وجود ندارد چون شک لغتاً در مقابل یقین است و تمام اقسام معتبر و نامعتبر را شامل می­شود در نتیجه این که در موارد ظن معتبر، استصحاب جاری نیست نیاز به استدلال دارد چون اینگونه نیست که ظاهر ادله از همان ابتدا در این باشد که ظن معتبر را شامل نمی­شود لذا تقدیم اماره بر استصحاب نیازمند اقامۀ دلیل است.

بنابراین تعبیر محقق خراسانی از تعبیر محقق خوئی دقیق­تر است. بله در طول اقامۀ دلیل بر تقدیم اماره بر استصحاب _خواه به جهت حکومت باشد و خواه به وجهی دیگر_ متوجه می­شویم استصحاب در صورت وجود ظن معتبر جریان ندارد و مقصود از ادلۀ استصحاب ظن غیر معتبر است نه این که از همان اول، دلیل استصحاب شامل ظن معتبر نباشد.
درس خارج اصول جلسۀ89 مورخ14اسفند1401

---

[1] كفاية الأصول ( طبع آل البيت )، ص: 425
[2] مصباح الأصول ( طبع موسسة إحياء آثار السيد الخوئي )، ج‏2، ص: 268